AVRUPALI GÖZÜ İLE MARAŞ'IN KURTULUŞU

İkinci Dünya Harbi dolayısı ile Balkan'lı gazeteciler arasında Fransa'ya giden Türk gazetecilerinden Celalettin Ezine'nin 22.02.1940 tarihli (MAGİNO İSTİHKAMLARINDA) adlı seri yazılarında (CEPHEDE GECE YEMEĞİNDEN MARAŞ MÜDAFAASINA) başlıklı yazısının, konumuzla ilgili satırlarını tarih öğretmeni merhum ADİL BAĞDAT‘lının (UZUNOLUK) isimli eserinden nakledelim:

-...Binbaşı Malye:

- Sizden büyük bir ricam var, dedi.

- Hayrola Binbaşım.

-Biliyorum, çok yorgunsunuz, iki günden beri ayaküstündesiniz, bende sizinkinden farklı vaziyette değilim. Fakat fırka, şerefinize bir gece yemeği tertip etmiş. Tiyatronun artistleri de gelecekmiş Reddetmek ayıp olurdu, bende sizin namınıza kabul ettim.

- Dört muazzam masa. Etrafında 18, Fırka Erkanı Harbiyesi, cüz'ü tamların bütün zabitleri. Tiyatrodan dönen kadınlı erkekli bütün artistler. Ve biz Balkan Matbuatı. Yine çeşit, çeşit yemekler... Karnım o kadar tok ki, bu muhteşem ziyafet sofrasına bir nazar atmaya bile tahammülüm yok. Fakat peşimi bir türlü bırakmayan o candan dost Yüzbaşı Walter mütemadiyen ısrar ediyor.

- Yiyeceksin, içeceksin... diye

-Sağımda Binbaşı Clavyer var. O da ihtiyat zabiti Tuhaf Marsilya hikâyeleri anlatıyor. Ben de Büyük Nasreddin'imizin fıkralarını naklettim. Diğer masada oturan bir Doktor Kaymakam sözlerimi işitmiş olacak ki, yanımıza yaklaştı.

Nasreddin Hoca'nın fıkralarını Suriye'de iken dinlemiştim, ne harikulade şeylerdi onlar, dedi.

Almanların meşhur Tül Eulenspigel'inin bizim Marsilyalı Marius'ümüzün mizahı ne kadar cansız kalır, onun yanında. Fakat ben, size Türklerin, bizim hepimizin fevkinden başka bir meziyetlerini anlatacağım; kahramanlık ve vatanseverliği ile... Maraş'tan bahsetmek istiyorum... Çünkü bizzat orada idim. Termopilelleri okuduk, Acole köprüsünün destanını biliriz. Verdum kalesi düşmanın yaylım ateşi altında kan rengine bulanırken ben orada idim. Fakat hiç biri sizin Maraş müdafaası ile kıyas edilemez. Umumi harbin sonu idi. Topunuz, tüfeğiniz yoktu. Takat derme çatma kuvvetlerden teşkil ettiğiniz kıtalar ve şehrin ahalisi Dünyanın en muazzam ve galip ordusuna, bize karşı koydular. Kolsuz yaralıların, silahlarının namlularını dişleri ile sıktıklarını, kadınlarınızın omuzlarında cephane taşıdıklarını gördüm. Akıllara sığmazdı bu... insan havsalası ve mantık denilen şeylerin saçmalığına o gün şahit oldum. Orda taktiği ve kitaplarda okuduğumuz SEVK-ÜL CEYŞ kanunları Maraş'ın önünde iflas ettiler. Tarihin askeri ananeleri, erkanı harplerin fenni planları Maraş'ın önünde durdu ve ilerleyemedi bilir misiniz, bu şecaat menkıbesini ancak bu gece etrafıyla anlatabilmek bana müyesser oldu. Siz Türk'sünüz bu cesaret sahnelerini tabii bulursunuz. Tarihiniz böyle yüzlerce hadiselerle doludur. Fakat sade mantık, fen, plan ve projeye inanan biz garplılara bunu izah edebilmek ne mümkün. "20. yüzyılda böyle şev olmaz, Söylediğiniz, insanlar daha yeryüzüne gelmemiştir" diye inanmazlar ve beni de hayalperestlikle itham ederler. Majino, Zigfrid, Tahtelbahirler, Tayyare bombaları. Evet, bunların hepsi güzel: Fakat bu azmetmiş iradelerin, mefkurelerine sadık imanların ve yılmayan göğüslerin hepsine laik olduklarına inanıyorum. Maraş'ta Türk iradesini, Türk göğsünü göreli ben... Ben göz ucu ile etrafıma bakıyorum, istiyorum ki Kaymakamın sözlerini hepsi işitsin, bilhassa bizim Balkan'lı arkadaşlar. Bazen duymamış gibi "Kaymakamım diyorum, anlayamadım." O tekrarlıyor ve hissediyorum ki Balkan'lı dostlarımdan herhangi biri belli etmeden can kulağı ile bizi dinlemektedir.

Göğsüm kabarıyor, kabarıyor. Artık bu odada dört masa yok, kimse yok, ben varım. Maraş'ta Frengistan'ı hayran bırakan Türk'ün menkıbesi her şeyi örttü, her şeyi kapladı ve o menkıbe benimdir. Tarihimdir, ananemdir, varlığımdır. Artık bu destana alışmış olan memleketteki dostlarım, onun hiç de tabii bir şey olmadığını duyabilmek için gurbette dinlemelisin... Hele o destan ağızdan ağza dolaşarak buralara kadar gelecek olursa... Dünyanın en muazzam kalelerine yerleşmiş bir büyük ordusu, şecaat mucizesine bir misal aradığı gece Maraş'ı andı...

Gönül ister ki bu beldenin kahramanlığını tasvir eden yüzlerce eser yazılmış olsun... Gönül ister ki mekteplerde Türk çocukları bu Türk beldesinin destanını, iki Türk şairinin isminden önce öğrensin GÖNÜL İSTER Kİ HER TÜRK ŞEHRİNDE, BU ABİDE SEMAYA KADAR YÜKSELSİN...